Baru-baru
ini saya telah dihubungi oleh seseorang wanita yang memaklumkan kepada saya
bahawa beliau baru mengetahui jika seseorang ibu hilang kelayakan menjadi
hadhin (penjaga) kanak-kanak, maka hak penjagaan itu akan beralih kepada ibunya
(ibu kepada ibu).
Saya agak
bersimpati juga terhadap beliau kerana tidak diberikan maklumat berkaitan
susunan hak penjagaan anak mengikut keutamaan jika seorang ibu tidak layak atau
gugur menjadi penjaga kanak-kanak sehingga beliau membuat keputusan menyerahkan
hak jagaan anak kepada bekas suaminya atas alasan beliau tidak berkemampuan
dari segi kesihatan menjaga anaknya.
Ingin
saya jelaskan bahawa Seksyen 81 Akta Undang-Undang Keluarga Islam
(Wilayah-wilayah Persekutuan) 1984 telah memperuntukkan sebagaimana berikut:-
Seksyen
81. Orang yang berhak menjaga kanak-kanak
(1)
Tertakluk kepada seksyen 82, ibu adalah yang paling berhak dari segala
orang bagi menjaga anak kecilnya dalam masa ibu itu masih dalam perkahwinan dan
juga selepas perkahwinannya dibubarkan.
(2) Jika
Mahkamah berpendapat bahawa ibu adalah hilang kelayakan di bawah Hukum Syarak
dari mempunyai hak terhadap hadhanah atau jagaan anaknya, maka hak itu,
tertakluk kepada subseksyen (3), hendaklah berpindah kepada salah seorang yang
berikut mengikut susunan keutamaan yang berikut, iaitu—
(a) nenek sebelah ibu
hingga ke atas peringkatnya;
(b) bapa;
(c) nenek sebelah bapa hingga
ke atas peringkatnya;
(d) kakak atau adik perempuan
seibu sebapa;
(e) kakak atau adik
perempuan seibu;
(f) kakak atau adik perempuan
sebapa;
(g) anak perempuan dari kakak
atau adik perempuan seibu sebapa;
(h) anak perempuan dari
kakak atau adik seibu;
(i) anak perempuan dari
kakak atau adik perempuan sebapa;
(j) ibu saudara sebelah ibu;
(k) ibu saudara sebelah
bapa;
(l) waris lelaki yang
boleh menjadi warisnya sebagai ‘asabah atau residuari:
Dengan syarat jagaan orang demikian tidak menjejaskan kebajikan
kanak-kanak itu.
(3) Tiada
seseorang lelaki berhak terhadap jagaan seseorang kanak-kanak perempuan
melainkan lelaki itu adalah seorang muhrim, iaitu, dia mempunyai pertalian
dengan kanak-kanak perempuan itu dalam mana dia dilarang berkahwin dengannya.
(4)
Tertakluk kepada seksyen 82 dan 84, jika ada beberapa orang dari keturunan atau
peringkat yang sama, kesemuanya sama berkelayakan dan bersetuju menjaga
kanak-kanak itu, jagaan hendaklah diamanahkan kepada orang yang mempunyai sifat
paling mulia yang menunjukkan perasaan paling kasih sayang kepada kanak-kanak
itu, dan jika kesemuanya sama mempunyai sifat-sifat kemuliaan, maka yang tertua
antara mereka adalah berhak mendapat keutamaan.
Seksyen
82. Kelayakan yang perlu untuk jagaan
Seseorang
yang mempunyai hak mendidik seseorang kanak-kanak, adalah berhak menjalankan
hak terhadap hadhanah jika—
(a) dia adalah seorang
Islam;
(b) dia adalah sempurna
akal;
(c) dia berumur yang
melayakkan dia memberikan kepada kanak-kanak itu jagaan dan kasih sayang yang
mungkin diperlukan oleh kanak-kanak itu;
(d) dia berkelakuan baik
dari segi akhlak Islamiah; dan
(e) dia tinggal di tempat
di mana kanak-kanak itu tidak mungkin menghadapi apa-apa akibat buruk dari segi
akhlak atau jasmani.
Seksyen
83. Bagaimana hak jagaan hilang
Hak
seseorang perempuan terhadap hadhanah adalah hilang—
(a) jika perempuan itu
berkahwin dengan seseorang yang tidak mempunyai pertalian dengan kanak-kanak
itu yang orang itu dilarang berkahwin dengan kanak-kanak itu, jika jagaannya
dalam hal sedemikian akan menjejaskan kebajikan kanak-kanak itu tetapi haknya
untuk jagaan akan kembali semula jika perkahwinan itu dibubarkan;
(b) jika perempuan itu
berkelakuan buruk secara keterlaluan dan terbuka;
(c) jika perempuan itu
menukar pemastautinannya dengan tujuan untuk mencegah bapa kanak-kanak itu
daripada menjalankan pengawasan yang perlu ke atas kanak-kanak itu, kecuali
bahawa seseorang isteri yang bercerai boleh mengambil anaknya sendiri ke tempat
lahir isteri itu;
(d) jika perempuan itu
murtad;
Seksyen 84. Tempoh jagaan
(1) Hak hadhinah bagi menjaga seseorang kanak-kanak adalah tamat setelah kanak-kanak itu mencapai umur tujuh tahun, jika kanak-kanak itu lelaki, dan umur sembilan tahun, jika kanak-kanak itu perempuan, tetapi Mahkamah boleh, atas permohonan hadhinah, membenarkan dia menjaga kanak-kanak itu sehingga kanak-kanak itu mencapai umur sembilan tahun, jika kanak-kanak itu lelaki, dan umur sebelas tahun, jika kanak-kanak itu perempuan.
(2) Setelah tamatnya hak hadhinah, jagaan adalah turun kepada bapa, dan jika kanak-kanak itu telah mencapai umur kecerdikan (mumaiyiz), maka kanak-kanak itu adalah berhak memilih untuk tinggal dengan sama ada ibu atau bapanya, melainkan jika Mahkamah memerintahkan selainnya.
Saya
berharap maklumat ini akan lebih jelas membantu anda di luar sana mengetahui
dengan lebih mendalam berkaitan hak penjagaan anak (hadhanah).
